Kan Şekeri Kontrolü Nedir?

Kan şekeri kontrolü, kandaki glukoz (şeker) düzeylerinin düzenli olarak ölçülmesi ve takip edilmesidir. Vücudun temel enerji kaynaklarından biri olan glukoz, özellikle beyin, kas ve diğer dokuların sağlıklı çalışması için gereklidir. Kan şekeri seviyesi, gün içinde beslenme, hareket, stres, ilaç kullanımı ve uyku gibi pek çok faktörden etkilenebilir. Bu nedenle özellikle diyabet hastaları ve risk grubundaki bireyler için kan şekerinin doğru aralıkta tutulması hayati öneme sahiptir.

Kan şekeri kontrolü sadece ölçüm yapmak anlamına gelmez. Aynı zamanda ölçüm sonuçlarının yorumlanması, gerekli yaşam tarzı düzenlemelerinin yapılması ve gerektiğinde tıbbi müdahale için zamanında karar verilmesi anlamına gelir.

Kan Şekeri Kontrolü Neden Önemlidir?

Kan şekeri düzeylerinin düzenli kontrol edilmesi, diyabetin tanı, izlem ve tedavisinde temel bir uygulamadır. Yüksek kan şekeri (hiperglisemi) kontrol altına alınmadığında damar, böbrek, göz ve sinir sistemi gibi organlarda kalıcı hasarlara yol açabilir. Düşük kan şekeri (hipoglisemi) ise kısa sürede bilinç kaybına, nöbetlere ve yaşamı tehdit eden durumlara neden olabilir.

Düzenli yapılan kontroller sayesinde bu dalgalanmalar erken fark edilir ve müdahale edilir. Bu da uzun vadede hastaneye yatış oranlarını azaltır, yaşam kalitesini artırır ve diyabetin komplikasyonlarını önler. Aynı zamanda hastanın kendi durumunu tanımasını ve şeker düzeyini nasıl etkileyen durumları anlamasını sağlar.

Kan Şekeri Kontrolü Nasıl Yapılır?

Evde kan şekeri kontrolü genellikle parmak ucundan alınan küçük bir kan damlasıyla yapılır. Bu işlem için glukometre adı verilen taşınabilir ölçüm cihazları kullanılır. Ölçümden önce ellerin temiz ve kuru olması önemlidir. Parmak ucu özel bir lansetle delinerek kan alınır ve bu kan, ölçüm çubuğuna damlatılır. Glukometre birkaç saniye içinde sonucu verir.

Bazı bireylerde daha gelişmiş sensör sistemleriyle sürekli glukoz izleme sağlanabilir. Ayrıca düzenli olarak laboratuvar ortamında yapılan açlık-tokluk kan şekeri testleri ve HbA1c testleri de kan şekeri kontrolünün önemli parçalarıdır. Bu testler sayesinde 3 aylık ortalama şeker düzeyi takip edilir.

Kan Şekeri Kontrolü Kimler İçin Uygundur?

Kan şekeri kontrolü, yalnızca diyabet hastalarına değil, kan şekeri dengesizliği riski taşıyan herkese önerilir. Ailesinde diyabet öyküsü olanlar, fazla kilolu bireyler, hipertansiyon hastaları, yüksek kolesterolü olanlar, hareketsiz yaşam tarzına sahip kişiler ve ileri yaş grubundaki bireyler bu açıdan risk altındadır.

Hamilelik döneminde gebelik diyabeti gelişebileceğinden dolayı gebelerin de düzenli şeker takibi yapması önerilir. Ayrıca stres düzeyi yüksek olan bireylerde ve bazı ilaçları uzun süreli kullanan hastalarda da kan şekeri kontrolü gerekebilir. Özellikle şeker hastalığı tanısı almış kişiler için bu takip günlük yaşamın bir parçası olmalıdır.

Kan Şekeri Değerleri Nelerdir?

Kan şekeri değerleri günün saatine, yemekle olan zaman aralığına ve kişinin genel sağlık durumuna göre farklılık gösterebilir. Açlık kan şekeri sabah uyanır uyanmaz, en az 8 saatlik açlıktan sonra ölçülür. Tokluk kan şekeri ise yemek yedikten yaklaşık 2 saat sonra değerlendirilir.

Genel olarak açlık kan şekeri 70–99 mg/dL arasında ise normal kabul edilir. 100–125 mg/dL arası prediyabet, 126 mg/dL ve üzeri ise diyabet olarak değerlendirilir. Tokluk kan şekeri için normal değer 140 mg/dL’nin altı, diyabetli bireylerde ise hedef genellikle 180 mg/dL’nin altıdır.

HbA1c testi ise üç aylık ortalama glukoz düzeyini yansıtır. %5.7’nin altı normal, %5.7–6.4 arası prediyabet, %6.5 ve üzeri ise diyabet düzeyini gösterir. Bu değerlerin yorumlanması bireysel faktörlere göre yapılmalı ve hekim değerlendirmesiyle anlam kazanmalıdır.